ZORUNLU ARABULUCULUK KAPSAMINDA KALAN TİCARİ UYUŞMAZLIKLAR

19 Aralık 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7155 sayılı Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü Hakkında Kanun’un 20.maddesi uyarınca 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 5 inci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir;

“Dava şartı olarak arabuluculuk

MADDE 5/A- (1) Bu Kanunun 4 üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.”

Getirilen bu yeni düzenleme uyarınca 01.01.2019 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere ticari uyuşmazlıklar için de arabuluculuk dava şartı olarak kabul edilmiştir.

Bir ticari uyuşmazlığın zorunlu arabuluculuk kapsamında kalması için;

1.         6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu veya diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan olması,

2.    Konusunun bir miktar paranın ödenmesi olan alacak veya tazminat talepleri hakkında olması gerekmektedir.

 

6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNU (TTK)’NDA BELİRTİLEN TİCARİ DAVALAR

A.        Mutlak Ticari Davalar

Uyuşmazlığın mutlak ticari davalardan olması halinde 01.01.2019 tarihi itibariyle dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması zorunludur. 6102 sayılı TTK’nun 4.maddesinde mutlak ticari davalar sayılmıştır. Buna göre;

a) 6102 sayılı TTK’da,

b) Türk Medenî Kanununun, rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar hakkındaki 962 ilâ 969 uncu maddelerinde,

c) 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun malvarlığının veya işletmenin devralınması ile işletmelerin birleşmesi ve şekil değiştirmesi hakkındaki 202 ve 203, rekabet yasağına ilişkin 444 ve 447,  yayın sözleşmesine dair 487 ilâ 501, kredi mektubu ve kredi emrini düzenleyen 515 ilâ 519, komisyon sözleşmesine ilişkin 532 ilâ 545, ticari temsilciler, ticari vekiller ve diğer tacir yardımcıları için öngörülmüş bulunan 547 ilâ 554, havale hakkındaki 555 ilâ 560, saklama sözleşmelerini düzenleyen 561 ilâ 580 inci maddelerinde,

d) Fikrî mülkiyet hukukuna dair mevzuatta,

e) Borsa, sergi, panayır ve pazarlar ile antrepo ve ticarete özgü diğer yerlere ilişkin özel hükümlerde,

f) Bankalara, diğer kredi kuruluşlarına, finansal kurumlara ve ödünç para verme işlerine ilişkin düzenlemelerde öngörülen hususlardan doğan hukuk davaları ticari dava sayılır.

Kanunda herhangi bir ticari işletmeyi ilgilendirmeyen havale, vedia ve fikir ve sanat eserlerine ilişkin haklardan doğan davalar ise istisna olarak sayılmıştır. İstisna kapsamındaki uyuşmazlıklarda ihtiyari arabuluculuk gündeme gelebilecek, arabulucuya başvurmadan doğrudan Mahkeme’de dava açılabilecektir.  

B.        Nisbi Ticari Davalar

Uyuşmazlığın her iki tarafının tacir olması ve her iki tarafın ticari işletmesiyle ilgili olması halinde nisbi ticari davadan söz edilecektir. Uyuşmazlığın nisbi ticari dava olarak nitelendirildiği hallerde de zorunlu arabuluculuk gündeme gelecektir.

DİĞER BAZI KANUNLARDA BELİRTİLEN TİCARİ DAVALAR

1.   1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 99.maddesi uyarınca söz konusu kanunda düzenlenen hususlardan doğan hukuk davaları tarafların tacir olup olmadığına bakılmaksızın ticari dava sayılmıştır.

2.        2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 154 vd. maddelerinde yer alan iflasa dair davalarda dava şartı arabuluculuk söz konusu olacaktır. Dikkat çekici bir nokta olarak iflas yoluyla yapılan takibe borçlunun itiraz etmesi halinde itirazın kaldırılması ve iflas davası açılmadan önce arabulucuya başvurmak dava şartı iken takibe itiraz edilmemesi ihtimalinde arabulucuya başvurmadan doğrudan iflas davası açılabilecektir.

3.   5957 sayılı Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 10.maddesi uyarınca üreticiler ile meslek mensupları arasında veya meslek mensuplarının kendi aralarında Kanun’un uygulanmasıyla ilgili olarak ortaya çıkan uyuşmazlıklardan belli miktarı aşanlar yönünden dava şartı olarak arabulucuya başvurmak gerekmektedir.

4.    5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nun 62.maddesi uyarınca açılacak davalar da zorunlu arabuluculuk kapsamındadır.