19
Aralık 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7155 sayılı Abonelik
Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü
Hakkında Kanun’un 20.maddesi uyarınca 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 5 inci
maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir;
“Dava şartı olarak arabuluculuk
MADDE 5/A- (1) Bu Kanunun 4 üncü maddesinde
ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın
ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce
arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.”
Getirilen
bu yeni düzenleme uyarınca 01.01.2019 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek
üzere ticari uyuşmazlıklar için de arabuluculuk dava şartı olarak kabul
edilmiştir.
Bir ticari
uyuşmazlığın zorunlu arabuluculuk kapsamında kalması için;
1.
6102
sayılı Türk Ticaret Kanunu veya diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan olması,
2. Konusunun
bir miktar paranın ödenmesi olan alacak
veya tazminat talepleri hakkında olması gerekmektedir.
6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNU (TTK)’NDA BELİRTİLEN
TİCARİ DAVALAR
A.
Mutlak Ticari Davalar
Uyuşmazlığın mutlak ticari davalardan olması
halinde 01.01.2019 tarihi itibariyle dava açılmadan önce arabulucuya
başvurulması zorunludur. 6102 sayılı TTK’nun 4.maddesinde mutlak ticari davalar
sayılmıştır. Buna göre;
a) 6102 sayılı TTK’da,
b) Türk Medenî Kanununun, rehin karşılığında
ödünç verme işi ile uğraşanlar hakkındaki 962 ilâ 969 uncu maddelerinde,
c) 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk
Borçlar Kanununun malvarlığının veya işletmenin devralınması ile işletmelerin
birleşmesi ve şekil değiştirmesi hakkındaki 202 ve 203, rekabet yasağına
ilişkin 444 ve 447, yayın sözleşmesine
dair 487 ilâ 501, kredi mektubu ve kredi emrini düzenleyen 515 ilâ 519,
komisyon sözleşmesine ilişkin 532 ilâ 545, ticari temsilciler, ticari vekiller
ve diğer tacir yardımcıları için öngörülmüş bulunan 547 ilâ 554, havale hakkındaki
555 ilâ 560, saklama sözleşmelerini düzenleyen 561 ilâ 580 inci maddelerinde,
d) Fikrî mülkiyet hukukuna dair mevzuatta,
e) Borsa, sergi, panayır ve pazarlar ile
antrepo ve ticarete özgü diğer yerlere ilişkin özel hükümlerde,
f) Bankalara, diğer kredi kuruluşlarına,
finansal kurumlara ve ödünç para verme işlerine ilişkin düzenlemelerde öngörülen hususlardan doğan hukuk davaları
ticari dava sayılır.
Kanunda herhangi bir ticari işletmeyi
ilgilendirmeyen havale, vedia ve
fikir ve sanat eserlerine ilişkin haklardan doğan davalar ise istisna
olarak sayılmıştır. İstisna kapsamındaki uyuşmazlıklarda ihtiyari arabuluculuk
gündeme gelebilecek, arabulucuya başvurmadan doğrudan Mahkeme’de dava açılabilecektir.
B.
Nisbi Ticari Davalar
Uyuşmazlığın her iki tarafının tacir olması
ve her iki tarafın ticari işletmesiyle ilgili olması halinde nisbi ticari
davadan söz edilecektir. Uyuşmazlığın nisbi ticari dava olarak nitelendirildiği
hallerde de zorunlu arabuluculuk gündeme gelecektir.
DİĞER BAZI KANUNLARDA BELİRTİLEN TİCARİ
DAVALAR
1. 1163
sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 99.maddesi uyarınca söz konusu kanunda düzenlenen
hususlardan doğan hukuk davaları tarafların tacir olup olmadığına bakılmaksızın
ticari dava sayılmıştır.
2. 2004
sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 154 vd. maddelerinde yer alan iflasa dair davalarda
dava şartı arabuluculuk söz konusu olacaktır. Dikkat çekici bir nokta olarak iflas
yoluyla yapılan takibe borçlunun itiraz etmesi halinde itirazın kaldırılması ve
iflas davası açılmadan önce arabulucuya başvurmak dava şartı iken takibe itiraz
edilmemesi ihtimalinde arabulucuya başvurmadan doğrudan iflas davası
açılabilecektir.
3. 5957
sayılı Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Malların
Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 10.maddesi uyarınca üreticiler ile
meslek mensupları arasında veya meslek mensuplarının kendi aralarında Kanun’un
uygulanmasıyla ilgili olarak ortaya çıkan uyuşmazlıklardan belli miktarı
aşanlar yönünden dava şartı olarak arabulucuya başvurmak gerekmektedir.
4. 5362
sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu’nun 62.maddesi uyarınca
açılacak davalar da zorunlu arabuluculuk kapsamındadır.