Destekten yoksun kalma tazminatı,
kişinin ölümü ile desteğinden yoksun kalan kimselerin talep edebileceği maddi
bir tazminat türüdür. Bu tazminatın amacı, ölenin yaşarken destek verdiği
kişilerin sosyal ve ekonomik durumlarının ölümden önceki gibi sürdürülmesinin sağlanmasıdır.
Tazminatın
Hesaplanması
Destekten yoksun kalma tazminatı
temelini 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 55.maddesinden almaktadır. Sözü edilen
hüküm uyarınca destekten yoksun kalma
zararları ile bedensel zararlar, Borçlar Kanunu hükümlerine ve sorumluluk
hukuku ilkelerine göre hesaplanacaktır.
Yine söz konusu maddede destekten
yoksun kalma tazminatının hesaplanmasında kısmen
veya tamamen rücu edilemeyen sosyal güvenlik ödemeleri ile ifa amacını taşımayan
ödemelerin dikkate alınmayacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca hesaplanan tazminat, miktar esas alınarak
hakkaniyet düşüncesi ile artırılıp azaltılamayacaktır.
Öte yandan yerleşik Yargıtay
içtihatları uyarınca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından hesaplanacak “peşin sermaye değerinin” hesaplanan
tazminattan indirilmesi esası kabul edilmiştir. Nitekim bu durum Yargıtay 21.
Hukuk Dairesi’nin 2016/13625 Esas ve 2018/3592 Karar sayılı dosyasından
09.04.2018 tarihinde verdiği kararında “…Yargıtay'ın yerleşmiş görüşleri, Kurumca
bağlanan gelirlerin peşin sermaye değerinin ve geçici iş göremezlik
ödeneklerinin hesaplanan zarardan indirilmesi, Kurumun rücu hakkının korunması
ve mükerrer ödemeyi önleme ilkesine dayandığından, kamu düzenine dair olarak
kabul edilmiştir …” şeklinde açıkça ifade edilmiştir.
Kimler
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Talep Edebilir?
Ölenin hayattayken maddi olarak
desteklediği herkes bu tazminatı talep edebilir. Ancak bu desteğin düzenli ve
sürekli olması aranmaktadır. Destekten yoksun kalma tazminatı mirasçı sıfatına
bağlı olmadığından mirasçılar dışında kalan kişiler de ölen kişiden yaşarken
destek aldığını ispatlamak koşuluyla bu tazminatı talep edebilecektir.
Anne-babaların çocuklarına, çocukların
anne-babalarına, eşlerin birbirilerine yaşarken maddi destekte bulunduğu karine
olarak kabul edilmekte olup bu şahısların ayrıca ölenden destek aldıklarını
ispatlamalarına gerek yoktur. Ancak davalı tarafından bunun aksi yani ölen
anne-babanın çocuğuna, ölen çocuğun anne-babasına yahut ölen eşin diğer eşe
yaşarken maddi destekte bulunmadığının
ispatı mümkündür. Bu durumda talep eden lehine destekten yoksun kalma
tazminatına hükmedilmeyecektir.
Destekten
Yoksun Kalma Tazminatı Kimlerden Talep Edilebilir?
İş kazası sebebiyle ölümde; işveren, kasten
adam öldürme durumunda; fail, trafik kazası sebebiyle ölümde; ölüme sebebiyet
veren sürücü, araç sahibi ve sigorta şirketi bu tazminattan ortak sorumlu
olacaktır.
Yetkili
ve Görevli Mahkeme
Destekten yoksun kalma tazminatı
davası esasen haksız fiilden kaynaklı maddi tazminat davası türü olduğundan
haksız fiilde yetkili mahkemeye dair hükümler burada da uygulama alanı
bulacaktır. Buna göre davacı davalının ikametgahında davasını açabileceği gibi
haksız fiilin işlendiği, zararın meydana geldiği yahut zarar görenin yerleşim
yeri mahkemelerinden birinde de davasını açabilecektir.
Destekten yoksun kalma tazminatında
görevli mahkemenin belirlenmesi ise davanın konusuna göre belirlenecektir.
Örneğin iş kazasından kaynaklı ölümlerde görevli mahkeme İş Mahkemeleri iken,
trafik kazasından kaynaklı ölümlerde genel yetkili Mahkeme olan Asliye Hukuk
Mahkemeleri görevlidir.
Zamanaşımı
Türk Borçlar Kanunu m.72 uyarınca tazminat istemi, zarar görenin zararı ve
tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve herhâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrayacaktır.
Bu sebeple anılan sürelerin dolmasından önce destekten yoksun kalma davasının
açılmasında yarar vardır.